Luật Đường bộ 2024 là một trong những văn bản pháp lý trọng yếu được Quốc hội Việt Nam thông qua nhằm thay thế và cập nhật Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Luật mới này thể hiện bước chuyển mình lớn trong tư duy quản lý và phát triển hạ tầng giao thông, tăng cường an toàn cho người tham gia giao thông và thúc đẩy chuyển đổi số trong lĩnh vực giao thông vận tải.
Bài viết dưới đây, teddybearsofdoom.org sẽ giúp bạn nắm vững những nội dung chính, các điểm mới đáng chú ý, cũng như tác động của Luật Đường bộ 2024 đối với cá nhân, doanh nghiệp và xã hội.
1. Tổng quan về Luật Đường bộ 2024
1.1. Thời điểm ban hành và hiệu lực
Luật Đường bộ 2024 được Quốc hội khóa XV thông qua vào kỳ họp tháng 1/2024
Luật chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2025, thay thế Luật Giao thông đường bộ 2008 (đã được sửa đổi, bổ sung nhiều lần trước đó)
1.2. Mục tiêu của Luật mới
Tăng cường quản lý nhà nước về hạ tầng và vận tải đường bộ
Tách bạch rõ giữa quản lý hạ tầng và trật tự an toàn giao thông (nay thuộc Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ riêng biệt)
Thúc đẩy chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin trong điều hành và giám sát giao thông
Nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải, đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân và doanh nghiệp
2. Những điểm mới đáng chú ý trong Luật Đường bộ 2024
2.1. Tách bạch nội dung giữa Luật Đường bộ và Luật Trật tự ATGT đường bộ
Một trong những thay đổi mang tính bước ngoặt là việc chia tách Luật Giao thông đường bộ cũ thành hai luật độc lập:
Luật Đường bộ 2024: điều chỉnh về hạ tầng giao thông, vận tải, quản lý phương tiện, dịch vụ công ích, quy hoạch, đầu tư
Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ (được ban hành song song): điều chỉnh về quy tắc giao thông, xử phạt vi phạm, đào tạo sát hạch lái xe, đăng ký phương tiện
Cách tiếp cận này giúp chuyên môn hóa và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước theo từng lĩnh vực cụ thể
2.2. Bổ sung các quy định về chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ trong giao thông
Luật Đường bộ 2024 chính thức đưa vào các điều khoản liên quan đến chuyển đổi số, như:
Quản lý hệ thống giao thông thông minh (ITS)
Ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), IoT trong điều phối giao thông và thu phí điện tử
Xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về đường bộ và kết nối với các bộ ngành khác
Tăng cường sử dụng bản đồ số, điều hành vận tải qua nền tảng trực tuyến
2.3. Quy định rõ trách nhiệm quản lý và bảo trì hệ thống hạ tầng đường bộ
Luật mới làm rõ trách nhiệm của từng cấp chính quyền, từ Trung ương đến địa phương trong việc:
Bảo trì, duy tu, nâng cấp hệ thống cầu đường
Quản lý hành lang an toàn giao thông
Kiểm tra, giám sát chất lượng thi công hạ tầng đường bộ
Tăng cường chế tài đối với đơn vị thi công, bảo trì không đạt yêu cầu, gây nguy hiểm cho người dân
2.4. Cơ chế đầu tư PPP và xã hội hóa hạ tầng giao thông
Luật Đường bộ 2024 khuyến khích mạnh mẽ hình thức đối tác công – tư (PPP) trong phát triển hạ tầng
Mở rộng cơ hội cho doanh nghiệp tư nhân đầu tư vào các dự án BOT, BT, BOO với sự giám sát minh bạch
Đảm bảo lợi ích hài hòa giữa Nhà nước, nhà đầu tư và người dân sử dụng dịch vụ
2.5. Nâng cao chất lượng dịch vụ vận tải và bảo vệ hành khách
Luật quy định các tiêu chuẩn dịch vụ vận tải, từ vận tải hành khách, hàng hóa đến dịch vụ hỗ trợ
Yêu cầu công khai lộ trình, biểu giá, chất lượng dịch vụ
Tăng cường giám sát hoạt động vận tải qua phần mềm, thiết bị định vị GPS
Người dân có quyền khiếu nại, phản ánh chất lượng dịch vụ qua cổng thông tin trực tuyến
>>>Xem thêm: Tìm hiểu mối quan hệ giữa nhà nước và pháp luật
3. Những quy định chính trong Luật Đường bộ 2024
3.1. Phạm vi điều chỉnh
Hệ thống kết cấu hạ tầng đường bộ (đường cao tốc, quốc lộ, tỉnh lộ, đường đô thị, đường nông thôn)
Hoạt động vận tải đường bộ
Quản lý, khai thác, bảo trì và đầu tư phát triển hạ tầng
Cơ chế đầu tư, giám sát, kiểm tra chất lượng
Ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong quản lý giao thông
3.2. Đối tượng áp dụng
Cơ quan quản lý nhà nước các cấp
Doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân tham gia xây dựng, vận hành, sử dụng đường bộ
Người dân, người tham gia giao thông
3.3. Quy định cụ thể về các loại đường bộ
Luật phân loại rõ các tuyến đường: đường cao tốc, quốc lộ, đường địa phương, đường chuyên dùng
Quy định tiêu chuẩn kỹ thuật, quyền và trách nhiệm của cơ quan quản lý từng loại đường
Cấm lấn chiếm hành lang an toàn, xây dựng trái phép gây cản trở giao thông
3.4. Trách nhiệm bảo trì và sửa chữa hạ tầng
Yêu cầu lập kế hoạch bảo trì hàng năm cho toàn bộ hệ thống đường
Bắt buộc có quỹ bảo trì hạ tầng giao thông, đảm bảo hoạt động thường xuyên
Định kỳ kiểm tra chất lượng công trình, xử lý nghiêm vi phạm của đơn vị thi công hoặc vận hành yếu kém
3.5. Cơ chế xử lý vi phạm trong xây dựng và sử dụng hạ tầng
Đơn vị thi công gian lận, rút ruột công trình bị xử phạt hành chính, cấm thầu, truy cứu trách nhiệm hình sự
Người dân vi phạm hành lang an toàn giao thông bị cưỡng chế tháo dỡ, phạt nặng
4. Tác động của Luật Đường bộ 2024 đến các bên liên quan
4.1. Đối với người dân
Tiếp cận dịch vụ vận tải chất lượng cao, minh bạch giá cả
Giao thông an toàn, hạ tầng hiện đại, thuận tiện hơn
Có thể giám sát và phản ánh vi phạm qua hệ thống công nghệ
4.2. Đối với doanh nghiệp
Mở rộng cơ hội đầu tư, kinh doanh trong lĩnh vực giao thông vận tải
Chịu sự giám sát chặt chẽ hơn về chất lượng dịch vụ, công trình
Phải chuyển đổi số mạnh mẽ để đáp ứng quy định mới
4.3. Đối với nhà nước và xã hội
Nâng cao hiệu quả đầu tư công vào hạ tầng
Hạn chế thất thoát ngân sách, chống tiêu cực trong thi công
Góp phần giảm tai nạn giao thông, ô nhiễm môi trường và ùn tắc đô thị
5. Một số câu hỏi thường gặp về Luật Đường bộ 2024
Luật Đường bộ 2024 khác gì so với Luật Giao thông đường bộ 2008?
Luật mới chỉ tập trung vào hạ tầng và vận tải, còn quy tắc an toàn giao thông được đưa sang Luật Trật tự ATGT đường bộ
Tôi muốn đầu tư xây dựng một tuyến đường liên xã, có cần tuân theo Luật Đường bộ 2024 không?
Có. Luật quy định chi tiết từ việc lập dự án, quy hoạch, tiêu chuẩn kỹ thuật đến trách nhiệm bảo trì sau khi hoàn thành
Các dịch vụ vận tải như taxi công nghệ có bị điều chỉnh bởi Luật này?
Có. Mọi dịch vụ vận tải đường bộ, kể cả vận tải bằng xe hợp đồng điện tử đều thuộc phạm vi điều chỉnh, đảm bảo công bằng và minh bạch
Luật có quy định gì về quyền giám sát của người dân không?
Người dân có quyền phản ánh chất lượng công trình, vi phạm pháp luật trong quản lý giao thông qua các kênh trực tuyến do Bộ Giao thông vận tải và chính quyền địa phương thiết lập
6. Kết luận
Luật Đường bộ 2024 là một văn bản pháp lý toàn diện, phản ánh tư duy quản lý hiện đại, chủ động trong thời kỳ chuyển đổi số và hội nhập quốc tế. Với các quy định rõ ràng về phát triển hạ tầng, quản lý vận tải, đầu tư và chuyển đổi số, luật không chỉ nâng cao hiệu quả sử dụng nguồn lực mà còn góp phần quan trọng vào việc đảm bảo an toàn, thuận tiện cho người dân trên mỗi cung đường.
Việc nắm vững những nội dung của Luật Đường bộ 2024 sẽ giúp người dân, doanh nghiệp và các cơ quan quản lý thực hiện tốt trách nhiệm và quyền lợi của mình, cùng nhau xây dựng một hệ thống giao thông đường bộ văn minh, hiện đại và bền vững.
>>>Xem thêm: Luật Công chứng 2024: Những điểm mới nổi bật và tác động thực tiễn